Maak 490 jaar na de verovering kennis met de visie van de grote Tenochtitlan die een van zijn meest gerenommeerde onderzoekers heeft, prof. We presenteren deze aan u in een exclusief interview uit ons archief!
Een van de meest fascinerende aspecten van de pre-Spaanse wereld is ongetwijfeld die van de organisatie die wordt bereikt door steden die zo belangrijk zijn als Mexico-Tenochtitlan. Eduardo Matos Moctezuma, vooraanstaand archeoloog en erkend specialist op dit gebied, geeft ons een interessant inzicht in het inheemse verleden van Mexico-Stad.
Onbekend Mexico. Wat zou voor u het belangrijkste zijn als u zou moeten verwijzen naar de inheemse oorsprong van Mexico-Stad?
Eduardo Matos. Het eerste waarmee rekening moet worden gehouden, is het bestaan, in de ruimte die de stad tegenwoordig inneemt, van een groot aantal pre-Spaanse steden die overeenkomen met verschillende tijden. De cirkelvormige piramide van Cuicuilco is er nog steeds, onderdeel van een stad die zeker een andere organisatievorm had. Later op het moment van de verovering zou het nodig zijn om onder andere Tacuba, Ixtapalapa, Xochimilco, Tlatelolco en Tenochtitlan te noemen.
M.D. Hoe zit het met de regeringsvormen die werkten, zowel voor de oude stad als voor het rijk?
E.M. Hoewel de regeringsvormen in die tijd erg heterogeen waren, weten we dat er in Tenochtitlan een opperbevel was, de tlatoani, die de regering van de stad voorzat en tegelijkertijd het hoofd van het rijk was. De Nahuatl-stem tlatoa betekent degene die spreekt, degene die spraakvermogen heeft, degene die het bevel heeft.
M.D.. Kunnen we dan aannemen dat de tlatoani permanent functioneerde om de stad en haar inwoners te dienen en alle problemen die zich eromheen voordeden, op te lossen?
E.M. De tlatoani had advies, maar het laatste woord was altijd het zijne. Het is bijvoorbeeld interessant om op te merken dat de tlatoani degene is die de watervoorziening naar de stad bestelt.
Op zijn bevel organiseerden ze zich in elke calpulli om mee te werken aan openbare werken; mannen onder leiding van bazen repareerden de wegen of voerden werkzaamheden uit zoals het aquaduct. Hetzelfde gebeurde met de oorlog: voor de Mexicaanse militaire expansie waren grote contingenten krijgers nodig. Op de scholen, de Calmecac of de tepozcalli, ontvingen mannen instructie en werden ze opgeleid tot krijgers, en zo konden de calpulli mannen bijdragen aan de expansionistische onderneming van het rijk.
Aan de andere kant werd het eerbetoon dat aan de veroverde volkeren werd opgelegd, naar Tenochtitlan gebracht. De tlatoani kende een deel van dit eerbetoon toe aan de bevolking in geval van overstromingen of hongersnoden.
M.D. Moet men veronderstellen dat de taak van het besturen van de stad en het rijk overheidsformules vereist zoals die tot op de dag van vandaag in sommige inheemse gemeenschappen worden toegepast?
E.M. Er waren mensen die de leiding hadden over de administratie, en er was ook het hoofd van elke calpulli. Toen ze een gebied veroverden, legden ze een calpixque op die verantwoordelijk was voor het verzamelen van het eerbetoon in die regio en de bijbehorende verzending naar Tenochtitlan.
Het gemeenschappelijke werk werd gereguleerd door de calpulli, door zijn heerser, maar de tlatoani is de figuur die constant aanwezig zal zijn. Laten we niet vergeten dat de tlatoani twee fundamentele aspecten samenbrengt: het krijgerskarakter en de religieuze inhuldiging; enerzijds is het verantwoordelijk voor het essentiële aspect van het rijk, de militaire expansie en de eerbetoon, en anderzijds voor de religieuze zaken.
M.D. Ik begrijp dat de grote beslissingen werden genomen door de tlatoani, maar hoe zit het met alledaagse zaken?
E.M. Om deze vraag te beantwoorden, denk ik dat het de moeite waard is om een interessant punt te onthouden: Tenochtitlan was een stad aan een meer en het eerste communicatiemiddel waren kano's, dat was het middel waarmee koopwaar en mensen werden vervoerd; de overdracht van Tenochtitlan naar de steden aan de rivier of vice versa vormde een heel systeem, een heel netwerk van diensten, er was een vrij gevestigde orde, Tenochtitlan was ook een zeer schone stad.
M.D. Aangenomen wordt dat een bevolking als die van Tenochtitlan veel afval produceerde, wat deden ze ermee?
E.M. Misschien hebben ze met hen ruimte gewonnen uit het meer ... maar ik speculeer, in werkelijkheid is niet bekend hoe ze het probleem van een stad met ongeveer 200.000 inwoners hebben opgelost, naast steden aan de rivier zoals Tacuba, Ixtapalapa, Tepeyaca, enz.
M.D. Hoe verklaar je de organisatie die bestond in de Tlatelolco-markt, de plek bij uitstek voor de distributie van producten?
E.M. In Tlatelolco werkte een groep rechters, die de leiding hadden over het oplossen van de geschillen tijdens de uitwisseling.
M.D. Hoeveel jaar duurde het voordat de kolonie, naast het ideologische model, het nieuwe architecturale beeld oplegde waardoor het inheemse gezicht van de stad bijna volledig verdween?
E.M. Dat is iets heel moeilijks vast te pinnen, want het was echt een strijd waarin de inheemsen als heidens werden beschouwd; hun tempels en religieuze gebruiken werden beschouwd als het werk van de duivel. Het hele Spaanse ideologische apparaat, vertegenwoordigd door de Kerk, zal de leiding hebben over deze taak na de militaire overwinning, wanneer de ideologische strijd plaatsvindt. Weerstand van de kant van de inheemse bevolking komt tot uiting in verschillende dingen, bijvoorbeeld in de sculpturen van de god Tlaltecutli, goden die in steen werden gegraveerd en met de voorkant naar beneden werden geplaatst omdat hij de Heer van de aarde was en dat was zijn positie in de pre-Spaanse wereld. . Ten tijde van de Spaanse verovering moesten de inheemsen hun eigen tempels vernietigen en de stenen selecteren om met de bouw van de koloniale huizen en kloosters te beginnen; Vervolgens kiest hij de Tlaltecutli om als basis voor de koloniale zuilen te dienen en begint hij de kolom erboven te houwen, maar de god eronder te beschermen. Bij andere gelegenheden heb ik een dagelijkse scène beschreven: de bouwmeester of monnik komt langs: "hé, daar heb je een van je monsters." "Maak je geen zorgen, je genade zal op zijn kop gaan." "Ah, nou, zo moest het gaan." Toen was hij de god die zich het meeste leende om te behouden. Tijdens de opgravingen in de Templo Mayor en zelfs daarvoor vonden we verschillende koloniale zuilen met een voorwerp aan de basis, en het was meestal de god Tlaltecutli.
We weten dat de inheemse persoon weigerde de kerk binnen te gaan omdat hij gewend was aan de grote pleinen. De Spaanse broeders gaven toen de opdracht om grote binnenplaatsen en kapellen te bouwen om de gelovige te overtuigen om eindelijk de kerk binnen te gaan.
M.D. Is er sprake van inheemse wijken of groeide de koloniale stad wanordelijk boven de oude stad?
E.M. Welnu, natuurlijk waren de stad, zowel Tenochtitlan als Tlatelolco, haar tweelingstad, diep getroffen ten tijde van de verovering, waarbij vooral de religieuze monumenten praktisch werden verwoest. Van de Templo-burgemeester uit de afgelopen periode vinden we alleen de voetafdruk op de vloer, dat wil zeggen, ze vernietigden deze tot op de grondvesten en verdeelden het terrein onder de Spaanse kapiteins.
Het is in de religieuze architectuur dat er eerst een fundamentele verandering plaatsvond. Dit gebeurt wanneer Cortés bepaalt dat de stad hier, in Tenochtitlan, moet doorgaan en dat het hier is waar de Spaanse stad oprijst; Tlatelolco werd in zekere zin een tijdlang herboren als een inheemse bevolking die grenst aan het koloniale Tenochtitlan. Beetje bij beetje begonnen de vormen, de Spaanse kenmerken, zich op te dringen, zonder de inheemse hand te vergeten, wiens aanwezigheid erg belangrijk was in alle architectonische manifestaties van die tijd.
M.D. Hoewel we weten dat de rijke inheemse culturele wereld is ondergedompeld in de culturele kenmerken van het land, en alles wat dit betekent voor de identiteit, voor de vorming van de Mexicaanse natie, zou ik u willen vragen waar we naast de Templo-burgemeester kunnen identificeren wat bewaart nog steeds tekenen van de oude stad Tenochtitlan?
E.M. Ik denk dat er elementen naar voren zijn gekomen; bij een bepaalde gelegenheid zei ik dat de oude goden weigerden te sterven en dat ze begonnen te vertrekken, zoals het geval is bij de Templo Mayor en Tlatelolco, maar ik geloof dat er een plek is waar je duidelijk het 'gebruik' van pre-Spaanse sculpturen en elementen kunt zien, dat is precies het gebouw van de graven van Calimaya, dat tegenwoordig het museum van Mexico-Stad is, aan de Calle de Pino Suárez. De slang is daar duidelijk zichtbaar, en bovendien werden er nog steeds aan het einde van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw hier en daar sculpturen gezien. Don Antonio de León y Gama vertelt ons in zijn werk dat in 1790 werd gepubliceerd, welke pre-Spaanse objecten in de stad te bewonderen waren.
In 1988 werd de beroemde Moctezuma I Stone hier ontdekt in het oude aartsbisdom, op Moneda Street, waar ook veldslagen verband houden, enz., Evenals de zogenaamde Piedra de Tizoc.
Aan de andere kant zijn er in de Xochimilco-delegatie chinampa's van pre-Spaanse oorsprong; Nahuatl wordt gesproken in Milpa Alta en de buren verdedigen het met enorme vastberadenheid, aangezien het de hoofdtaal is die wordt gesproken in Tenochtitlan.
We hebben veel aanwezigheden, en de belangrijkste symbolisch gesproken is het schild en de vlag, aangezien het Mexicaanse symbolen zijn, dat wil zeggen, de adelaar die op de cactus staat en de slang eet, waarvan sommige bronnen ons vertellen dat het geen slang was, maar een vogel, het belangrijkste is dat het het symbool is van Huizilopochtli, van de nederlaag van de zon tegen de nachtelijke machten.
M.D. In welke andere aspecten van het dagelijks leven manifesteert de inheemse wereld zich?
E.M. Een van hen, heel belangrijk, is voedsel; we hebben nog steeds veel elementen van pre-Spaanse oorsprong of in ieder geval veel ingrediënten of planten die nog worden gebruikt. Aan de andere kant zijn er mensen die beweren dat de Mexicaan lacht om de dood; Ik vraag soms op conferenties dat als Mexicanen lachen als ze getuige zijn van de dood van een familielid, het antwoord negatief is; Bovendien is er een diepe doodsangst. In de Nahua-liederen komt deze angst duidelijk tot uiting.
