Octavio Paz zei dat Moreno Villa "een dichter, schilder en kunstcriticus was: drie vleugels en een enkele blik van een groene vogel."
Alfonso Reyes had al geschreven dat onze reiziger "een eminente plaats bezet ... samen met anderen die op zichzelf het staatsburgerschap hebben verworven in de mentale geschiedenis van Mexico ... Het is niet mogelijk om door zijn boeken te bladeren zonder in de verleiding te komen hem onmiddellijk te bedanken". Een deel van die Spaanse migratiestroom die het Francoisme achter zich liet en naar Mexico vluchtte en met name onze nationale cultuur verrijkte, was José Moreno Villa (1887-1955) uit Malaga. Van een wijnproducerende familie, met studies als scheikundig ingenieur, liet hij dat alles achter voor brieven en schilderkunst, hoewel de beeldende kunsten ondergeschikt waren aan literatuur. Republikeins en antifascistisch, hij kwam in 1937 naar ons land en was leraar aan El Colegio de México. Een echte polygraaf, hij deed poëzie, toneel, kritiek en kunstgeschiedenis, journalistiek en vooral essays. Ze benadrukten zijn tekeningen en litho's en classificeerden de artistieke werken en oude boeken die in de kelders van de grootstedelijke kathedraal in wanorde werden bewaard. Zijn boek Cornucopia de México verzamelt verschillende werken en verscheen in 1940.
Octavio Paz zei dat Moreno Villa "een dichter, schilder en kunstcriticus was: drie vleugels en een enkele blik van een groene vogel." Alfonso Reyes had al geschreven dat onze reiziger "een eminente plaats bezet ... samen met anderen die op zichzelf het staatsburgerschap hebben verworven in de mentale geschiedenis van Mexico ... Het is niet mogelijk om door zijn boeken te bladeren zonder in de verleiding te komen hem onmiddellijk te bedanken".
In de hoofdstad van het land ontmoette Moreno Villa een van de liefste en meest delicate uitingen van populaire tradities; 'We kwamen hem tegen. gelukkige vogelman. de drievoudige kooi, waar hij zijn drie getrainde vogels had, verdiende een foto omdat de vorm, de kleur en de versieringen van een zeer scherpe Mexicaan waren. Deze kooi, citroengeel geverfd, een klein rococo-meubel, een klein theater met bijzondere architectuur, was bedekt met zijn kleine fluwelen baldakijn ... "
Op de Sonora-markt van La Merced in de hoofdstad was de schrijver verbaasd over de yerbera's en hun traditionele geneeskunde: “Een marktgang zag eruit als de tempel van magie, van vloer tot plafond bedekt met de rijkste variëteit aan aromatische en geneeskrachtige planten die men kan dromen, plus wat levende kameleon, wat vleermuisvleugels en wat geitenhoorns ”.
De reiziger heeft veel genoten in een van onze mooiste steden: “Heel Guanajuato is een evocatie van Zuid-Spanje. De namen van de straten en pleinen, de kleuren en vormen van de huizen, de bestrating, het licht, de ruimtes, de smalheid, de netheid, de kronkels en bochten, de verrassing, de geuren, de bloempot en de langzame wandeling. De mensen zelf.
Ik heb die oude man gezien die op een bankje op het stille plein in Écija, in Ronda, in Toledo zit. Ik wil je iets vragen over Rosarito, Carmela of de olijvenoogst. Hij rookt geen blonde tabak, maar zwart. Het lijkt erop dat hij niet op straat is, maar op de binnenplaats van zijn huis. Ontmoet elke voorbijganger. Hij kent zelfs de vogels die op de naburige boom zitten ”.
In Puebla vergelijkt de illustere Spanjaard de architectuur van die stad gunstig: “De Poblano-tegel is van betere smaak dan de Sevilliaanse. Hij is niet boos of schril. Hiervoor wordt het niet moe. Puebla weet dit decoratieve item ook op barokke gevels te combineren met grote rode en witte vlakken… ”.
En over zoete aardappelen leren we iets: “Ik ken deze snoepjes al sinds mijn verre jeugd in Malaga. In Malaga worden ze zoete aardappelpoederrolletjes genoemd. Ze zijn niet zo lang en hebben ook niet zoveel smaken. De citroensmaak is de enige die daar aan de zoete aardappel wordt toegevoegd. Maar dit maakt geen fundamenteel verschil… ”.
Moreno Villa reisde naar veel plaatsen in Mexico en zijn pen stond nooit stil. De etymologie van deze toponymie is niet algemeen bekend: “Ben ik in Guadalajara? Is het geen droom? Allereerst is Guadalajara een Arabische naam en daarom niet op zijn plaats. Wad-al-Hajarah betekent vallei van stenen. Niets anders is de grond waarop de Spaanse stad zit. Ze wordt dan zo geroepen voor iets meer dan een gril, voor iets inherent en fundamenteels. In plaats daarvan ligt deze Guadalajara in Mexico op zachte, vlakke en rijke landen.
Moreno Villa's nieuwsgierigheid had geen sociale grenzen, als een goede intellectueel was hij: “Pulque heeft zijn tempel, pulqueria, iets dat mezcal en tequila niet hebben. De pulqueria is de taverne die gespecialiseerd is in het uitgeven van pulque, en alleen dronkaards van de laagste klasse komen de pulqueria binnen. Het blijkt dan; een tempel die de selectie achterstevoren maakt ... Als je in het land aankomt, waarschuwen ze je dat je (dat drankje) niet lekker gaat vinden ... Het is een feit dat ik het met de nodige voorzichtigheid dronk en dat het niet zo dapper of zo flauw leek. Het smaakte eerder naar een lekkere frisdrank ”.
Een van de belangrijkste verrassingen voor buitenlanders die ons land bezoeken, staat vermeld in de titel van dit artikel van Moreno Villa: Dood als onbelangrijk element: “Schedels die kinderen eten, skeletten die dienen als recreatie en zelfs rouwkoetsen voor de betovering van kleine mensen. Gisteren maakten ze me wakker met een zogenaamde pan de muerto zodat ik kon ontbijten. Het aanbod maakte eerlijk gezegd een slechte indruk op me, en zelfs nadat ik de cake had geproefd, kwam ik in opstand tegen de naam. Het dodenfeest bestaat ook in Spanje, maar wat niet bestaat, is recreatie met de dood ... Op de trottoirs of trottoirs, stands van populaire skeletten, gemaakt van hout of wijnstokken gearticuleerd met draad en bezaaid met lichte pailletten en zwart ... De macabere poppen dansen ondersteunend op het haar van een vrouw dat van knie tot knie verborgen ligt ”.
